Madagascar - bedreiging
Unieke natuur
Madagascar herbergt een unieke flora en fauna die nergens anders op de wereld voorkomt. Meer dan 80% van de flora en fauna op Madagaskar is endemisch, wat inhoudt
dat 80% van de planten en dieren uitsluitend hier voorkomen en nergens anders ter wereld.
In de volgende tabel staat het aantal soorten van de belangrijkste groepen met, indien bekend, het aantal soorten of het percentage van de soorten dat endemisch
is voor Madagascar.
Belangrijkste groepen
Lemuren
De dieren waar het eiland met name om bekend staat zijn de lemuren. Deze dieren zijn familie van de apen maar zien er compleet anders uit. De bekendste van de lemuren
is de ringstaartmaki maar dit is slechts een van de 108 soorten die er op het eiland leven. Ze variëren in grootte van slechts 6 centimeter (kleinste zoogdier
ter wereld) tot de grootte van een gorilla. Deze laatste zijn helaas uitgestorven maar de Indri is met 75 centimeter nu de grootste in zijn soort.
Het grootste roofdier van het eiland is de fosa, een katachtige die lijkt op een kleine versie van de puma. Een andere bekende inwoner is de kameleon. Ook deze is in alle soorten
en maten op het eiland te vinden.
Unieke natuur bedreigd
De bedreiging van de unieke natuur op Madagascar bestaat op de eerste plaats uit het verdwijnen van het leefgebied van planten en dieren.
De resterende natuurgebieden bevinden zich meestal op locaties die het moeilijkst in cultuur gebracht kunnen worden, vaak door onbegaanbaarheid
van het terrein.
Daarnaast vormt stroperij nog steeds een belangrijke bedreiging, vooral voor de lemuren maar ook voor andere diersoorten.
Versnippering leefgebied
Tot enkele eeuwen geleden bevond zich aan de oostkant van Madagascar een aaneengesloten natuurgebied met een lengte van vele honderden kilometers
en ook een aanzienlijke breedte. Er was sprake van een robuust natuurgebied met grote verschillen in hoog en laag, droog en nat, etc.; ideaal voor
een zeer soortenrijke flora en fauna.
Vooral door menselijke activiteiten werd dit grote gebied langzamerhand van alle kanten aangevallen en nam de oppervlakte elk jaar flink af.
Het langgerekte natuurgebied werd steeds vaker onderbroken waardoor er losse eilanden ontstonden: versnippering was een feit.
Door de versnippering vindt er geen uitwisseling meer plaats van genetisch materiaal tussen de verschillende populaties van de soorten. Hierdoor
dreigt inteelt, verzwakking, sterfte en uiteindelijk uitsterving.
Ontsnippering leefgebied
De huidige natuurgebieden zijn stuk voor stuk waardevolle kernen met vaak nog hoge aantallen soorten maar met vaak slechts weinig individuën
per soort. Dit maakt de soorten kwetsbaar voor uitsterven.
Door deze natuurkernen met elkaar te verbinden door middel van robuuste corridors kunnen de populaties weer met elkaar in contact komen waardoor de soorten
sterk blijven en weerbaar zijn tegen eventuele tijdelijke verslechterende leefomstandigheden zoals periodes met een laag voedselaanbod.
De kaarten hieronder geven een beeld van de nog bestaande natuurgebieden ten noordoosten van Antananarivo. Deze gebieden bestaan grotendeels uit secundair
tropisch regenwoud en nog maar slechts voor een klein deel uit primair tropisch regenwoud.
Overzicht beschermde gebieden in Madagascar
(bron: Wikipedia)
Overzicht natuurgebieden ten oosten van Antananarivo
(bron: openstreetmap.org)
Overzicht natuurgebieden ten oosten van Antananarivo
(bron: openstreetmap.org)
Belang behoud primair bos
Bionieuws (nr 5 - 16 maart 2019) meldt het volgende:
Tropisch bosherstel is snel maar onvolledig
Op verlaten tropische landbouwgrond staat binnen twintig jaar weer 80 procent van de boomsoorten uit het oorspronkelijke tropenbos. De soortensamenstelling
is echter geheel anders en het duurt mogelijk eeuwen voordat die verhoudingen weer volledig hersteld zijn.
Dat blijkt uit inventarisaties van 1800 proefveldjes op 56 locaties in 10 Latijns-Amerikaanse landen van het 2ndFOR-netwerk, geleid door Wageningse bosecologen
(Science Advances, 6 maart). Het herstel van het aantal boomsoorten in zulke secundaire bossen is dus snel, waardoor ze ook een belangrijke rol kunnen spelen
in biodiversiteitsherstel en -behoud. Bescherming van oorspronkelijk tropenbos blijft echter belangrijk, want twintig jaar na de ontbossing is bij natuurlijke hergroei
de originele soortensamenstelling slechts tot maximaal 34 procent hersteld.
Mens beïnvloedt culturele diversiteit van chimpansees
Bionieuws (nr 5 - 16 maart 2019) meldt het volgende:
Mens tast culturele diversiteit chimp aan
Menselijke verstoring leidt niet alleen tot verlies van habitat en afname van genetische diversiteit bij chimpansees, maar reduceert ook uniek chimpanseegedrag, onder meer op
gebied van communicatie, werktuiggebruik en thermoregulatie.
Dat schrijft een internationaal onderzoeksteam op 8 maart in Science, op basis van onderzoek aan 144 chimpanseegemeenschappen die niet gewend zijn aan menselijke observeerders.
De onderzoekers stellen daarom een nieuw concept voor: Chimpanzee cultural heritage sites. Dit zou gebieden veiligstellen die bijvoorbeeld essentieel zijn voor
gereedschapgebruik, en daarmee ook het bijbehorende gedrag beschermen.
Hypothese: als dit geldt voor chimpansees, kan dit ook gelden voor de lemuren in Madagascar.
Patricia Wright
Dr. Wright is a world-renowned primatologist specializing in lemur biology committed to preserving Madagascar´s endangered forests. She is the first female winner of
the Indianapolis Prize for conservation (2014) and the Founder of Centre ValBio.
Dr. Wright was the driving force behind the creation of Ranomafana National Park, a 106,000-acre World Heritage Site in southeastern Madagascar, home to many
endangered species, including 15 lemur species, five of which are critically endangered.
Patricia Wright
Dr. Wright: "Lemurs are on the brink of extinction and their habitats are quickly disappearing. Only a short window of time remains where we can join together to effect
change in Madagascar and encourage the preservation of this unique region and the beautiful species within. The future of Madagascar´s forests and its lemurs is in our hands
and it is imperative to support conservation efforts now."
Voor een recent nieuwsbericht over de bescherming van lemuren, zie:
Stony Brook University News, 12-5, 2018